«یان تپه» یکی از تپههای باستانی این محوطه است که در ۷۰۰متری تپه مرتفع (دژ مادی) قرار دارد. در این تپه کم ارتفاع بقایای کهنترین روستای ایران متعلق به دورههای فرهنگی هزاره هفتم و ششم پیش از میلاد شناسایی شدهاست. کهنترین خشتهای دستساز بشر از «یان تپه» کشف شدهاست. آثار محوطه ازبکی به شکل یک روستای کوچک پیش از تاریخی به وسعت تقریبی یک هکتار است. خشتهای نه هزار ساله یان تپه بیشتر پوک هستند و چون با دست شکل گرفتهاند، اندازهها و ابعاد مختلفی دارند. همچنین آثار معماری این تپه نشان دهنده دوره آغاز خشت سازی در ایران است چرا که هنوز ساکنان آن با تکنیک معماری و دیوار سازی بهطور کامل آشنایی نداشتند و خشتها را با دست شکل داده و بر روی هم میچیدند. - معبد رنگین یان تپه کی از مهمترین آثار یان تپه متعلق به هزاره هفتم پیش از میلاد، بخشی از یک بنای بسیار زیبا است که قسمت شمالی آن حدود ۶۰ سانتیمتر مرتفع تر از قسمتهای دیگر ساخته شدهاست و دست یابی به آن از دو راه پله در شمال شرق و شمال غرب امکانپذیر است. رنگ اخرایی دیوارها و کف تمامی مجموعه و وسعت چشمگیر آن نسبت به معماری در لایههای بالاتر اشاره بر اهمیت این ساخت و ساز به عنوان محلی عمومی و به احتمال فراوان جایگاهی مقدس همچون عبادتگاه دارد. از نکات بیسابقه معماری یان تپه ۱۲ نوع کف سازی فضاهای معماری است که در مراحل مختلف سکونت در این دهکده باستانی به دست آمدهاست و از نظر تنوع در معماری پیش از تاریخ ایران بینظیر است. - لوح آغاز عیلامی، سند همکاری تجاری ازبکی و شوش باستان شناسان در یکی از روزهای سرد پاییز سال ۱۳۷۸، یک لوح گلی باستانی را در مارال تپه کشف کردند که با مطالعه آنت نتایج شگفتانگیزی به دست آمد. مارال تپه از اواسط هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح این سند افتخار آمیز را در دل پر راز خویش حفظ کردهاست. این لوح گلین بیشتر شبیه گل نبشتههای دوران آغاز عیلامی است که ارقام و نشانههای آن تاکنون مشاهده نشده است. به نظر میرسد لوح به دست آمده بخشی از یک لوح محاسباتی باشد. در آن ارقام بیشتر به صورت سوراخهای کوچک گرد در اثر ناخن یا وسیلهای مانند آن ایجاد شدهاست وقبل از باز کردن حساب مجدد به کمک خطی افقی حساب پیشین را به اصطلاح بستهاند. ورز گل چنان به خوبی انجام گرفته که جنس آن بهطور کامل فشارده و سخت شدهاست و حتی یک حباب هر چند کوچک هوا هم در سطح لوح به چشم نمیخورد. طول این قطعه در حالت کنونی ۶٫۷ و عرض آن ۵٫۷ سانتیمتر استاما به نظر میرسد که در اصل ابعادی به مراتب بیشتر از این داشتهاست. - بناهای آریاییها در ازبکی وجود دو دوره معماری در این مکان نشان میدهد که در دوره دوم از بقایای دیوار اولیه به عنوان پی استفاده شدهاست و دیوارهای جدید را بر روی آن بنا کردهاند. کارشناسان معتقدند وجود دیوارهای قطور در این بناهای باستانی نشان دهنده آن است که این بناها برای استفاده عمومی یا عبادتگاه کاربری داشتهاند. تمامی این بناها خشتی بوده و بنا به شواهد موجود احتمالاً سطح دیوارها را نخست با لایهای از گل و کاه اندود کرده و سپس سطح آن را با رنگ سفید گچ یا آهک میپوشاندند. این اتلقها همگی ستون دار هستند. از سکونت گاههای آریاییها علاوه بر معماری، مقادیر فراوانی سفال خاکستری و نخودی به صورت ساده و منقوش همراه با پایههای سفالی به دست آمدهاست که دلیلی بر حضور مادها و اجداد آنها در این منطقه است.
کلیه حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به استانداری البرز بوده و استفاده از مطالب آن با ذکر منبع آزاد می باشد.